Me rritjen e moshës, shëndeti mendor fillon të pësojë ndryshime të shumta. Këto ndryshime bëhen edhe më të dukshme tek moshat e mëdha, të cilat janë edhe ndër grupet që preken më tepër nga çrregullime të shëndetit mendor. Demencat janë sëm. undjet më të shpeshta të trurit, që shkaktojnë humbje graduale të aftësisë për të menduar, gjykuar, mbajtur mend, deri në kufizim të veprimtarisë në jetën e përditshme.

Mjeku i njohur Sokrat Xhaxho, mjek neurolog në QSUT tregon për gazetën “Shëndet +” se me përparimin e sëm. undjes, shenjat bëhen më të shpeshta dhe më të rënda gjersa këta individë humbasin të gjitha format intelektuale.

Në këtë fazë, këta individë zënë krevatin dhe pikërisht këtu fillojnë dhe problemet e rënda shëndetësore, si: bëjnë inf. eksione të mushkërive, inf. eksione të urinës, deri në inf. eksione të zemrës që çojnë pastaj në pasoja fat. ale me nda. rje nga jeta.

Më tej ai flet edhe për masat parandaluese, ku gjëja e parë që duhet bërë është korrigjimi i faktorëve të ri skut, duke mjekuar mirë diabeti, duke mjekuar mirë tensionin, duke shmangur inf. eksionet dhe tra. umat e ndryshme, heq ja dorë nga duhani, alk. oli etj. Ndërkohë që flet edhe për trajtimin, duke u ndalur në mënyrë të veçantë tek mjekimet e reja në fushën e mjekësisë për sa i përket këtyre sëmundjeve.

Çarë është demenca?

Me termin ‘demencë’, e cila në gjuhën popullore njihet me termin sklerozë, do të kuptojmë uljen e funksioneve të larta konjitive, siç janë të menduarit, të gjykuarit, aftësia e mbajtur mend, të folurit etj. Janë disa forma çrregullimesh të këtyre sëm. undjeve intelektuale, por më kryesoret dhe që zënë vendin më të madh është demenca alzheimer.

Cilat janë shenjat me të cilat shfaqet sëm. undja?

Harresa është shenja kryesore. Në fillim ata harrojnë gjëra të thjeshta, si për shembull emrin e një sendi ose ku e kanë vendosur atë. Mbajnë mend ngjarjet e vjetra me hollësi, që nga fëmijëria, por nuk mbajnë mend gjërat e freskëta, çfarë ndodhi dje, kë takuan sot.

E çon për të bërë një pazar të cilin e ka bërë shumë mirë deri dje, por nuk arrin dot të gjejë rrugën për t’u kthyer në shtëpi. Çohen natën për të vajtur në banjo dhe nuk arrijnë dot ta gjejnë atë, prandaj i kryejnë nevojat personale në ambiente të papërshtatshme.

Nuk mbajnë mend emrat e nipërve, mbesave e njerëzve të afërt. Pra bëjnë çrregullime të memories. Ose bëjnë çrregullime të gjesteve, si për shembull, harrojnë si vishen pantallonat, si vishet bluza, këmisha etj. I jep lugën për të ngrënë dhe shikon i habitur sikur nuk e ka parë asnjëherë këtë objekt. Në të kuptuarin. I thua diçka dhe të përgjigjet krejt ndryshe.

Ka forma të demencës që kanë edhe hiperbulimi, megjithëse sa janë çuar nga dreka, kanë prapë atë ndjesinë e oreksit, pangopjes dhe kërkojnë nëpër komodina e dollape ku janë ushqimet edhe marrin edhe nga ushqimet/ racionet e të sëmurëve të tjerë.

Cilët janë faktorët dhe çfarë ndikon në shfaqjen e demencës?

Arsyet janë nga më të ndryshmet. I mëshohet fort një faktori gje netik, në kuptimin e asaj që nëse prindi vuan nga demenca, predispozita që edhe fëmija të trashëgojë të njëjtën gjë është shumë e lartë. Arsye tjetër e demencave janë edhe faktorët e riskut vaskularë, si tensioni, diabeti, duhani, alk. oli etj.

Ulja e mprehtësisë shqisore, e dëgjimit apo e të parit, tregon gjithashtu për një vjetërsim të sistemit nervorë, sidomos të kores së trurit, dhe në këto raste ma nif estohet me shenjat e demencës.

Niveli i ulët arsimorë/ intelektual në kuptimin varfërisë është gjithashtu një tjetër faktor, por kjo nuk do të thotë që prek vetëm të varfrit, pasi ka pasur figura të njohura të politikës dhe historisë, që nuk kanë qenë as të varfër dhe as të ulët intelektualisht, dhe kanë ma nife stuar shenja të demencës.